Oracle SQL-də JOIN əməliyyatları (Birləşdirmələr)

[codex]

Verilənlər bazasında məlumatlar adətən normalizasiya edilmiş, yəni müxtəlif cədvəllərdə saxlanılır. Bu cədvəlləri əlaqələndirmək üçün JOIN əməliyyatlarından istifadə olunur. Oracle SQL-də bir neçə növ JOIN mövcuddur və hər biri fərqli ehtiyaclara cavab verir.

---

1. INNER JOIN – Daxili birləşdirmə

INNER JOIN iki və ya daha çox cədvəldə yalnız uyğun gələn (ortaq açar dəyəri olan) sətirləri birləşdirir. Nəzəri olaraq, inner join SQL sorğusu iki cədvəl arasında müqayisə edilən sətrlərin hamısının eyni dəyərlərə malik olması tələb olunur. Nəticədə, yalnız uyğunluq olan sətrləri nəticəyə əlavə edir.

Nümunə üçün iki cədvəli düşünək:

Cədvəl 1: sifarişlər (orders)

order_id	customer_id	goods_name	order_date
101	1	Laptop	2024-05-01
102	1	Telefon	2024-05-03
103	2	Tablet	2024-05-02
104	3	Kamera	2024-05-04
105	3	Klaviatura	2024-05-05

Cədvəl 2: müştərilər (customers)

customer_id	name	surname
1	Ali	Məmmədov
2	Nigar	Əliyeva
3	Cavid	Məmmədli

Bu iki cədvəli birləşdirmək üçün aşağıdakı SQL sorğusunu istifadə edə bilərik:

SELECT customers.name, customers.surname, orders.goods_name, orders.order_date
FROM orders
INNER JOIN customers ON customers.customer_id = orders.customer_id;

Bu sorğunun nəticəsi belə olacaq:

name	surname	goods_name	order_date
Ali	Məmmədov	Laptop	2024-05-01
Ali	Məmmədov	Telefon	2024-05-03
Nigar	Əliyeva	Tablet	2024-05-02
Cavid	Məmmədli	Kamera	2024-05-04
Cavid	Məmmədli	Klaviatura	2024-05-05

Bu sorğu “müştərilər” və “sifarişlər” cədvəllərini customer_id sütunu əsasında birləşdirir. Nəticədə, hər bir sifarişin hansı müştəri tərəfindən verildiyi və sifariş tarixi ilə birlikdə müştəri adını və soyadını göstərir.

Spoiler

-- müştərilərilər cədvəlinin yaradılması              
CREATE TABLE customers (
    customer_id NUMBER PRIMARY KEY,
    name VARCHAR2(50),
    surname VARCHAR2(50)
);

-- müştərilər cədvəlinin doldurulması
INSERT INTO customers (customer_id, name, surname) VALUES
(1, 'Ali', 'Məmmədov'),
(2, 'Nigar', 'Əliyeva'),
(3, 'Cavid', 'Məmmədli');

-- sifarişlər cədvəlinin yaradılması
CREATE TABLE orders (
    order_id NUMBER PRIMARY KEY,
    customer_id NUMBER,
    goods_name VARCHAR2(100),
    order_date DATE,
    FOREIGN KEY (customer_id) REFERENCES customers(customer_id)
);

-- sifarişlər cədvəlinin doldurulması
INSERT INTO orders (order_id, customer_id, goods_name, order_date) VALUES
(101, 1, 'Laptop', DATE '2024-05-01'),
(102, 1, 'Telefon', DATE '2024-05-03'),
(103, 2, 'Tablet', DATE '2024-05-02'),
(104, 3, 'Kamera', DATE '2024-05-04'),
(105, 3, 'Klaviatura', DATE '2024-05-05');

---

2. LEFT JOIN – Sol birləşdirmə

LEFT JOIN sol cədvəldəki bütün sətirləri, sağ cədvəldə isə yalnız uyğun gələnləri birləşdirir. Əgər sağ tərəfdə uyğun sətir yoxdursa, həmin sütunlarda NULL göstərilir.

İki cədvəl nümunəsi:

employees cədvəli:

employee_id	name	department_id
1	John Smith	10
2	Jane Doe	NULL
3	Emily Davis	20
4	Michael Brown	30

departments cədvəli:

department_id	department_name
10	IT
20	HR
30	Finance

SELECT employees.employee_id, employees.name, departments.department_name
FROM employees
LEFT JOIN departments
ON employees.department_id = departments.department_id;

Bu sorğunun nəticəsi belə olacaq:

employee_id	name	department_name
1	John Smith	IT
2	Jane Doe	NULL
3	Emily Davis	HR
4	Michael Brown	Finance

Spoiler

CREATE TABLE departments (
    department_id NUMBER PRIMARY KEY,
    department_name VARCHAR2(100)
);

INSERT INTO departments (department_id, department_name)
VALUES 
    (10, 'IT'),
    (20, 'HR'),
    (30, 'Finance');


CREATE TABLE employees (
    employee_id NUMBER PRIMARY KEY,
    name VARCHAR2(100),
    department_id NUMBER,
    FOREIGN KEY (department_id) REFERENCES departments(department_id)
);

INSERT INTO employees (employee_id, name, department_id)
VALUES 
    (1, 'John Smith', 10),
    (2, 'Jane Doe', NULL),
    (3, 'Emily Davis', 20),
    (4, 'Michael Brown', 30);

---

3. RIGHT JOIN – Sağ birləşdirmə

RIGHT JOIN sağ cədvəldəki bütün sətirləri, sol cədvəldə isə uyğun gələnləri birləşdirir. Əgər sol cədvəldə uyğun gələn sətir yoxdursa, onda nəticə dəstində sol cədvəldəki sütunlar üçün NULL dəyərləri olacaq.

Bir nümunə ilə izah edək. İki cədvəlimiz var:

• Orders (Sifarişlər)
• Customers (Müştərilər)

Orders cədvəli:

OrderID	CustomerID	OrderDate
1	1001	2023-01-15
2	1002	2023-02-20
3	1003	2023-03-12

Customers cədvəli:

CustomerID	CustomerName
1001	Ali
1002	Ayşe
1004	Mehmet

RIGHT JOIN sorğusu ilə Orders və Customers cədvəllərini birləşdirək:

SELECT Orders.OrderID, Orders.OrderDate, Customers.CustomerName
FROM Orders
RIGHT JOIN Customers ON Orders.CustomerID = Customers.CustomerID;

Bu sorğunun nəticəsi belə olacaq:

OrderID	OrderDate	CustomerName
1	2023-01-15	Ali
2	2023-02-20	Ayşe
NULL	NULL	Mehmet

Göründüyü kimi, Customers cədvəlindəki bütün müştərilər nəticədə göstərilir, hətta Orders
cədvəlində uyğun gələn sifariş olmadıqda belə. Mehmet üçün sifariş məlumatı olmadığından, onun üçün
NULL dəyərləri qaytarılır.

Spoiler

CREATE TABLE customers (
    CustomerID NUMBER PRIMARY KEY,
    CustomerName VARCHAR2(100)
);

INSERT INTO customers (CustomerID, CustomerName)
VALUES 
    (1001, 'Ali'),
    (1002, 'Ayşe'),
    (1004, 'Mehmet');

CREATE TABLE orders (
    OrderID NUMBER PRIMARY KEY,
    CustomerID NUMBER,
    OrderDate DATE
);

INSERT INTO orders (OrderID, CustomerID, OrderDate)
VALUES 
    (1, 1001, TO_DATE('2023-01-15', 'YYYY-MM-DD')),
    (2, 1002, TO_DATE('2023-02-20', 'YYYY-MM-DD')),
    (3, 1003, TO_DATE('2023-03-12', 'YYYY-MM-DD'));

---

4. FULL OUTER JOIN – Tam birləşdirmə

Bu JOIN həm sol, həm də sağ cədvəldəki bütün sətirləri qaytarır. Uyğun gəlməyənlər üçün NULL istifadə olunur.

Nümunə:

SELECT employees.name, departments.name
FROM employees
FULL OUTER JOIN departments
ON employees.dept_id = departments.id;

---

5. CROSS JOIN – Çarpaz birləşdirmə

CROSS JOIN hər bir sətiri digər cədvəldəki bütün sətirlərlə birləşdirir. Bu zaman kartesian hasil yaranır.

Nümunə:

SELECT A.name, B.name
FROM tableA A
CROSS JOIN tableB B;

Əgər tableA 3 sətir, tableB 2 sətirdirsə, nəticə 6 sətirdən ibarət olacaq (3 × 2).

---

Alternativ JOIN Sintaksisi

Oracle-da daha əvvəlki dövrlərdə istifadə olunan sintaksis belə idi:

SELECT e.name, d.name
FROM employees e, departments d
WHERE e.dept_id = d.id;

Bu yazılış INNER JOIN-in qısa formasıdır. Amma müasir SQL-də açıq şəkildə JOIN yazmaq daha oxunaqlı və texniki cəhətdən üstün sayılır.

---

Nəticə

JOIN Növü	İzahı
INNER JOIN	Hər iki cədvəldə uyğun olan sətirləri qaytarır
LEFT JOIN	Sol cədvəldə olan bütün sətirləri, uyğun olanları sağdan
RIGHT JOIN	Sağ cədvəldə olan bütün sətirləri, uyğun olanları soldan
FULL OUTER JOIN	Hər iki cədvəldə olan bütün sətirləri qaytarır
CROSS JOIN	Bütün mümkün birləşmələri (kartesian hasil) qaytarır